Δίπλα στους Σαρακατσαναίους βρέθηκε ο Δήμαρχος Αγράφων Θεόδωρος Μπαμπαλής, για να συμμετάσχει στο 25ο Πανελλήνιο Οργανωτικό Συνέδριο Συλλόγων Σαρακατσαναίων, που πραγματοποιήθηκε το τριήμερο 17-18-19 Μαρτίου στο Αγρίνιο.
Κατά την έναρξη του Συνεδρίου, που έλαβε χώρα στο Παπαστράτειο Μέγαρο στο Αγρίνιο, την Παρασκευή 17 Μαρτίου, ο Δήμαρχος Αγράφων ήταν ο κεντρικός ομιλητής, ο οποίος με την ομιλία του άγγιξε τις ψυχές όλων εκείνων που διάβηκαν τη στράτα των Σαρακατσαναίων, από τα χειμαδιά ως τις ψηλές κορφές των Αγράφων.
Σύλλογοι Σαρακατσαναίων σχεδόν απ’ όλη την Ελλάδα κατέκλεισαν το Παπαστράτειο Μέγαρο, όπου παρακολούθησαν την άψογη εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν με απόλυτη επιτυχία η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Σαρακατσαναίων, ο Σύλλογος Σαρακατσαναίων Βάλτου – Ξηρομέρου – Ευρυτανίας «Οι Σταυραετοί των Αγράφων» και η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας.
Στην έναρξη του Συνεδρίου παραβρέθηκαν επίσης ο Αντιδήμαρχος Αγράφων Αποστόλης Μάκκας και η Εντεταλμένη Δημοτική Σύμβουλος Βάσω Φεγγούλη.
Στη συνέχεια σας παραθέτουμε αυτούσια την ομιλία του Δημάρχου Αγράφων, που εκφωνήθηκε στην έναρξη του 25ου Πανελλήνιου Οργανωτικού Συνεδρίου Συλλόγων Σαρακατσαναίων στο Αγρίνιο.
«Κύριε Δήμαρχε του Δήμου Αγρινίου
Κύριε Αντιπεριφερειάρχη της Περιφερειακής Ενότητας Ευρυτανίας και της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας,
Κύριοι Αντιδήμαρχοι του Δήμου Αγρινίου και του Δήμου Αγράφων
Κύριοι Περιφερειακοί Σύμβουλοι της Περιφερειακής Ενότητας Ευρυτανίας
Κύριε Πρόεδρε του ΔΣ της ΠΟΣΣ
Κύριε Πρόεδρε του Συλλόγου Σαρακατσαναίων Βάλτου Ξηρομέρου Ευρυτανίας
Κύριοι εκπρόσωποι Συλλόγων και Φορέων της περιοχής και Συλλόγων Σαρακατσαναίων απ’ όλη την Ελλάδα
Κύριε Πρύτανη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Κυρίες και Κύριοι καλησπέρα σας
Την καλησπέρα μου σε όλους τους φίλους και τους επίσημους καλεσμένους που τιμούν με την παρουσία τους την αποψινή εκδήλωση.
Αισθάνομαι πολύ χαρούμενος και αποτελεί ιδιαίτερη τιμή για μένα που βρίσκομαι απόψε μαζί σας ως Δήμαρχος Αγράφων σ’ αυτή την ωραία εκδήλωση, στο συνέδριο σας.
Θερμά συγχαρητήρια σε όλους σας.
Ο Δήμος Αγράφων, ο σημερινός Καλλικρατικός Δήμος, διότι μέχρι το 2010 υπήρχε ο Καποδιστριακός Δήμος Αγράφων με έδρα το χωριό Άγραφα, αποτελείται από πέντε Δημοτικές ενότητες αυτές των Αγράφων – Απεραντίων – Ασπροποτάμου – Βίνιανης και Φραγκίστας, και έχει έδρα το Κερασοχώρι.
Περιλαμβάνει το 53% του Νομού Ευρυτανίας, όλο το Βορειοδυτικό τμήμα, και έχει 32 τοπικές κοινότητες και 160 οικισμούς και συνοικισμούς, διάσπαρτους σε όλη την επικράτειά του.
Οριοθετείται από τον Αχελώο Ποταμό στο Δυτικό άκρο του – τον Ταυρωπό Ποταμό στο Ανατολικό άκρο του – την Λίμνη των Κρεμαστών στο Νότιο – και στο Βόρειο από την οροσειρά των Αγράφων και προσεγγίζει την Λίμνη Πλαστήρα.
Διασχίζεται από τον Αγραφιώτη Ποταμό.
Ένας τόπος αμόλυντος, ένας τόπος απείρου φυσικού κάλους και ομορφιάς, με εναλλαγές τοπίων και βλάστησης, που περιλαμβάνει πάρα πολλές περιοχές NATURA και έχει χαρακτηριστεί απ’ την UNESCO ως ο πιο καθαρός τόπος της Ελλάδας και ένας από τους καθαρότερους στην Ευρώπη και στον κόσμο.
Διαθέτει τα καθαρότερα νερά της Ευρώπης. Έχει πάρα πολλά θρησκευτικά μνημεία και μοναστήρια – Πέτρινα τοξωτά γεφύρια – φαράγγια και μονοπάτια.
Τόπος ηρώων της Επανάστασης του 1821, όπως του Θρυλικού Κατσαντώνη, του Καραϊσκάκη, του Δίπλα, του Λεπενιώτη, του Φραγκίστα και πάρα πολλών άλλων.
Τόπος Αγίων της Εκκλησίας μας και των Γραμμάτων, όπως του Κοσμά του Αιτωλού, του Ευγένιου Γιαννούλη,του Αναστάσιου Γόρδιου, του Ζαχαρία Παπαντωνίου, του Στέφανου Γρανίτσα και πολλών ακόμα.
Τόπος απάτητος για τους κατακτητές και σημείο αναφοράς της πάντα ελεύθερης Ελλάδας σε όλη την ιστορική διαδρομή του.
Τόπος με όνομα βαρύ σαν ιστορία.
Αγαπημένος τόπος, πατρίδα και κοιτίδα των Σαρακατσαναίων που υμνήθηκε και τραγουδήθηκε όσο κανένας άλλος, μέσα από εκατοντάδες αθάνατα δημοτικά τραγούδια.
Τα κοπάδια ανέβαιναν στα αγραφιώτικα βουνά και λιβάδια, κυρίως από το Αγρίνιο, το Μεσολόγγι, το Αιτωλικό, το Ξηρόμερο, την Κωπαΐδα, τη Λαμία, τη Θεσσαλία (Καρδίτσα, Λάρισα, Αλμυρό, Πτελεό), καθώς και από πολλά άλλα μέρη της Ελλάδας, από τον Μαραθώνα έως την Κομοτηνή.
Καταλάμβαναν ολόκληρη την οροσειρά, δηλαδή το βόρειο τμήμα του σημερινού Δήμου Αγράφων, από την Μαυρομάτα μέχρι τα Κέδρα, και συγκεκριμένα τις παρακάτω 17 τοπικές κοινότητες:
Μαυρομάτα
Άγιο Δημήτριο
Χρύσω
Κερασοχώρι
Μάραθο
Άγραφα
Βραγγιανά
Τροβάτο
Τρίδεντρο
Επινιανά
Μοναστηράκι
Λημέρι
Γρανίτσα
Λιθοχώρι
Ραπτόπουλο
Πρασιά
Κέδρα
Από ανατολικά προς δυτικά.
Τα περίφημα καλοκαιρινά λιβάδια που φιλοξενούσαν τα σαρακατσάνικα κοπάδια ξεκινούσαν από τις στρούγκες του Μπακόλα στη Μαυρομάτα και συνέχιζαν στην Κόψη, στο Καυκί, στο Προσηλιάκο, στου Βελή το Βάρεμα, όπου έγινε η περίφημη μάχη του Κατσαντώνη με τον Βεληγκέκα, στο Παλιομάντρι, στα Καμάρια και στις Νιάλες των Αγράφων, στον Έλατο, στα Κριθάρια, στην Καρυά, στην Τσαπαλάτη Βραγγιανών, στο Ντελιδήμι και στη Γιαννίτσαρη Τροβάτου, στη Φτέρη και στο Ασπρόρεμα Επινιανών, στη Φούρκα, και στα Διάσελα Μοναστηριακίου, στα Κρεβάτια Λιθοχωρίου, ως τη Βατόβρυση στα Κέδρα και κοντά στην Παναγία τη Σπηλιώτισσα.
Ένας απέραντος τόπος, πάνω από 500 χιλιάδες στρέμματα, σε μεγάλα υψόμετρα και αλπικές ζώνες, με πολλά κρυστάλλινα νερά, αμέτρητες πηγές και δάση χαμηλότερα που συνθέτουν ένα πραγματικό επίγειο παράδεισο κι ονειρεμένα λιβάδια για τα σαρακατσάνικα κοπάδια.
Τα Βουνά και τα Λιβάδια των Αγράφων, τα σπανά, τα διάσελα, οι λαγκαδιές, τα γούπατα και τα γρέκια, αυτών των περήφανων βουνών είναι ο καημός, το όνειρο, ο πόθος η πατρίδα και η κοιτίδα των Σαρακατσαναίων.
Οι αμέτρητες βρυσούλες με τα παγωμένα γάργαρα νερά και τις πέρδικες να κελαηδούν το χάραμα, καθώς πηγαίνουν για να πιουν νερό, τους ξυπνούσαν πάντα τα καλοκαίρια.
Τα δακράκια, ο αμάραντος, το τσάι και ο μόσχος γέμιζαν τον αέρα με μεθυστικές μυρουδιές και μοσχοβόλαγε ο τόπος παντού γύρω τους.
Τα περήφανα Σαρακατσάνικα κοπάδια που πλημμύριζαν τα βουνά των Αγράφων αρματωμένα με τα ταιριασμένα κουδούνια τους.
Τα φορτωμένα μουλάρια και άλογα που κουβαλούσαν τα εντελώς απαραίτητα εφόδια απ’ τα χειμαδιά στα βουνά την άνοιξη και αντιστρόφως το Φθινόπωρο.
Η μεγαλύτερη χαρά και γιορτή του κάθε Σαρακατσάνου, η ωραιότερη μέρα της κάθε χρονιάς, ήταν πάντα η μέρα που άφηνε τα χειμαδιά και τον κάμπο και ξεκίναγε για τα βουνά των Αγράφων.
Αυτές οι μέρες είναι βαθιά χαραγμένες στη μνήμη και έχουν σημαδέψει όλους αυτούς που τις έζησαν.
Είναι μοναδικές εμπειρίες και μοναδικά βιώματα που δεν περιγράφονται με λόγια, δυστυχώς δεν υπάρχουν λέξεις που μπορούν να αποδώσουν αυτά τα ανεπανάληπτα συναισθήματα που συνθέτουν την σαρακατσάνικη κουλτούρα και αυτόν τον υπέροχο και συνάμα πολύ σκληρό τρόπο ζωής τους.
– Αυτόν τον τρόπο ζωής, τον δύσκολο και όμορφο ταυτόχρονα, τον αντιλαμβάνονται και τον κατανοούν όλοι αυτοί που κοιμήθηκαν στα Γρέκια, δίπλα στα κοπάδια στις αγραφιώτικες κορφές.
– Εκείνοι που ξέρουν όλα τα ταμπούρια και τα γιατάκια, όπου λούφαζαν για να γλιτώσουν απ’ το κρύο.
– Αυτοί που άρμεξαν αμέτρητες φορές σε πέτρινες στρούγκες και στρουγκολίθια.
– Εκείνοι που περπάτησαν επί πολλές ώρες νύχτα πριν ξημερώσει για να βρίσκονται το χάραμα στα γρέκια, μέσα από δύσβατες στράτες και μονοπάτια.
– Αυτοί που χάθηκαν πολλές φορές μέσα στην πυκνή αντάρα.
– Όσοι ξενύχτησαν έξω με μπόρες και με κρύα για να προστατέψουν τα κοπάδια τους.
– Αυτοί που τρόμαξαν από το ξαφνικό ξεπέταγμα της πέρδικας.
– Εκείνοι που σαμάρωναν, σέλωναν και φόρτωναν τα αλογομούλαρα με τα καρδάρια και τα μικρά παιδιά πανωσάμαρα.
– Αυτοί που ταίριαξαν κυπροκούδουνα στις αγορές στα Σάλονα και στα Γιάννενα.
– Εκείνοι που κουβάλησαν αλάτι με τον ντροβά στην πλάτη για να ταΐσουν τα κοπάδια σε αλαταριές πέτρινες.
– Αυτοί που έτρωγαν για μέρες πολλές ψωμί από τον ντροβά και τυρί από την πετσέτα.
– Όσοι μοίρασαν τη ζωή τους ανάμεσα στα γρέκια, στον στάλο και στην στρούγκα.
– Αυτοί που ακουρμάστηκαν από ραχούλες και καραούλια και χούγιαξαν για να τους ακούσουν οι δικοί τους.
– Εκείνες τις γυναίκες που κουβάλησαν ξύλα και νερό με τη βαρέλα ζαλιγκομένες και το παιδί στην αγκαλιά (και πολλές φορές και δεύτερο παιδί στην κοιλιά).
– Αυτές που συνόδευαν τα κοπάδια και ταυτόχρονα έπλεκαν.
– Αυτές που λανάριζαν, έγνεθαν και ύφαιναν στον αργαλειό.
– Εκείνες που είχαν την ευθύνη για το κονάκι και για τα παιδιά, αλλά και για τα κοπάδια.
– Αυτές που έφτιαχναν το τυρί, τη μυζήθρα, το βούτυρο, το κλοτσοτύρι και το τσαλαφούτι.
– Όλες όσες δεν κοιμήθηκαν σχεδόν ποτέ, για πολύ καιρό, ώστε να τα προλάβουν όλα.
– Όλοι εκείνοι γυναίκες και άνδρες, κυρίες και κύριοι ήταν η τελευταία γενιά των Σαρακατσαναίων στα Άγραφα, όπως τους θυμήθηκα στα παιδικά μου χρόνια.
Στόχος του Δήμου μας είναι να μπορέσουμε να ετοιμάσουμε και να διαμορφώσουμε χώρο στα Καμάρια των Αγράφων, στα 1700μ. υψόμετρο, που υπάρχει μια μαγική τοποθεσία, με ανάλογη μελέτη και χρηματοδότηση, ώστε να υποδεχτούμε το πανελλήνιο Σαρακατσάνικο Αντάμωμα και τις εκδηλώσεις στον τόπο που πραγματικά ανήκουν και τους αξίζει.
Στην κοιτίδα και στην πατρίδα των Σαρακατσαναίων , τα Άγραφα.
Σας ευχαριστώ πολύ που με ακούσατε και σας εύχομαι καλή βραδιά και καλή συνέχεια στις εργασίες του Συνεδρίου σας».