Γενικά
Το Τροβάτο είναι ένα παραδοσιακό κτηνοτροφικό χωριό στο βορειότερο άκρο της Ευρυτανίας και του Δήμου Αγράφων. Συνορεύει με το νομό Καρδίτσας και λόγω της γεωγραφικής του θέσης οι εμπορικές συναλλαγές γίνονταν και προς Καρδίτσα στην οποία υπάγονταν παλαιότερα δικαστικά και αστυνομικά. Έχει υψόμετρο 1060 μέτρα και εκτείνεται σε 22.876 στρέμματα. Το χωριό χαρακτηρίζεται από ένα υπέροχο φυσικό περιβάλλον, εκπληκτική βλάστηση και επιβλητική θέα, καθώς περιβάλλεται από τις κορυφές Ντεληδήμι, Κλαράκι, Τσούκα – Σάικα, Τρία Σύνορα, Άγιος Μηνάς και Αη-Λιάς. Απέχει 16χλμ. από τα Άγραφα και 30 χλμ. από την αρχή του χωματόδρομου στη Βαρβαριάδα. Από τα μεγαλύτερα χωριά των Αγράφων που κάποτε έσφυζε από κόσμο. Πλαισιώνεται επίσης από μεταβυζαντινά μνημεία, ιστορικές εκκλησίες, γεφύρια και βρύσες που δίκαια το κατατάσσουν ανάμεσα στα γραφικότερα χωριά της Ευρυτανίας. Οι άφθονες βροχές ευνοούσαν την ανάπτυξη βλάστησης με μεγάλη ποικιλία, γι’ αυτό και τα πλούσια λιβάδια φιλοξενούσαν ανέκαθεν χιλιάδες γιδοπρόβατα. Η κτηνοτροφία ήταν η κύρια ασχολία των κατοίκων. Οι ράχες των γύρω βουνών ήταν γεμάτες γιδοπρόβατα. Το χειμώνα έχει μόνο 10 κατοίκους, ενώ στην απογραφή το 2011 απογράφηκαν 428 κάτοικοι. Οι οικισμοί του χωριού είναι ο Άγιος Δημήτριος, οι Άγιοι Θεόδωροι, ο Άγιος Αθανάσιος, το Δένδρο, τον Μεσαίο Μαχαλά, η Χιόνο, και τα Καβάκια.
Ονομασία
Για την ονομασία του υπάρχουν πολλές εκδοχές που για καμιά όμως δεν είμαστε βέβαιοι.
• Μια άποψη υποστηρίζει ότι προέρχεται από την αρχαία λέξη Τρίβος, που σήμαινε πέρασμα, βατός και την κατάληξη –ατον- που σημαίνει τόπος. Δηλαδή ένας τόπος ομαλός και βατός. Ίσως να προέρχεται και από το Τρις-βατον που σημαίνει τρεις φορές βατόν μέρος.
• Κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι προέρχεται από την Ιταλική λέξη ΄΄trovato΄΄ που σημαίνει εύρημα. Τόπος δηλαδή καλοφτιαγμένος.
Σύμφωνα με τον συγγραφέα Παναγιώτη Β. Σαλαγιάννη το όνομά του σημαίνει πολύ βατό μέρος , μέρος ομαλό, αλλά και μέρος που έχει τρείς προσβάσεις ή εξόδους: προς Μουζάκι και Καρδίτσα, προς Καρπενήσι και Αγρίνιο και προς Άρτα.
Εκκλησίες
Ο Άγιος Δημήτριος είναι ο πρώτος συνοικισμός (κάτω μαχαλάς) που συναντάμε μπαίνοντας στο χωριό. Εκεί βρίσκεται και η ομώνυμη εκκλησία, πολιούχος του Τροβάτου, κατασκευής του 1611, με σπουδαίες βυζαντινές εικόνες των αγιογράφων Ιωάννου (πατέρας και γιος). Μέσα στο ναό φυλάσεται τεμάχιο του Τίμιου Σταυρού που είναι ο προστάτης του χωριού. Στις 14 Σεπτεμβρίου (του Σταυρού) οι Τροβατιανοί γιορτάζουν με μεγάλη λαμπρότητα. Η εκκλησία αυτή φιλοξένησε το Παιδαγωγικό φροντιστήριο Στερεάς (Σχολής Εθνικής Αντίστασης) της Π.Ε.Ε.Α. ( Πολιτικής-Επιτροπής-Εθνικής-Απελευθέρωσης) τον Αύγουστο και Σεπτέμβριο του 1944. Συνεχίζοντας προς τα πάνω, συναντάμε τους Άγιους Θεοδώρους, την κεντρική συνοικία του Τροβάτου (πάνω μαχαλάς). Εκεί βρίσκεται και η ομώνυμη εκκλησία με την μεγάλη πλατεία. Στα αριστερά μας ο Άγιος Αθανάσιος, πιο πάνω η συνοικία Χιόνο και απέναντι τα Καβάκια. Από τους Άγιους Θεοδώρους ξεκινάει ένας άλλος δρόμος που οδηγεί στην Κουστέσα Βραγγιανών.
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας λειτούργησε στο Τροβάτο Σχολείο Κοινών και Ανώτερων Γραμμάτων στη Μονή της Κοίμησης της Θεοτόκου, με ιθύνοντα νου τον ιερομόναχο Αντώνιο τον εκ Τροβάτου. Στη Μονή αυτή μαθήτευσε μεταξύ άλλων και ο μεγάλος διδάσκαλος του Γένους Ευγένιος Γιαννούλης (Για περισσότερα δείτε σχετικό άρθρο για το Μοναστήρι Κοίμησης Θεοτόκου Τροβάτου).
Φυσικές Πηγές
Από τις κορυφές του Τροβάτου ξεκινούν πολλές πηγές που καταλήγουν στο Τροβατόρεμα το οποίο πιο κάτω ενώνεται με το ρέμα της Κουστέσας και το Βραγγιανίτη ποταμό και μαζί σχηματίζουν τον Αγραφιώτη. Οι πιο γνωστές είναι αυτές των Χαλκερών, της Στέρνας, του Πλατή, της Χιόνος και του Γερομανώλη.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την Τοπική Κοινότητα Τροβάτου, επικοινωνήστε με τον Πρόεδρο κ. Χρήστο Τσιτσικάο – τηλ: 6973458279