Τοποθεσία

Τα Κέδρα βρίσκονται στο ΒΔ σημείο του νομού σχεδόν στην κεντρική θέση της Ηπειρωτικής Ελλάδας. Απέχει περίπου 100 χλμ. από τις πρωτεύουσες (Καρπενήσι, Αγρίνιο, Καρδίτσα) συνορεύοντας με τρεις νομούς περικυκλωμένο από τρία ποτάμια (Αχελώος, Πρασιώτης, Πλατανιάς…) Παλαιότερα ανήκε στο Δήμο Απεραντίων και πλέον στον Καλλικρατικό Δήμο Αγράφων.
Αριστοτεχνικά τοποθετημένο στις δυτικές απολήξεις των Αγράφων, διαθέτει μακράν το μεγαλύτερο ορίζονται του νομού.
Είναι το πρώτο χωριό της Ρούμελης που σας καλωσορίζει μπαίνοντας από Ν. Καρδίτσας, περιοχή Αργιθέας. Αποτελείται από τον κεντρικό οικισμό και διάσπαρτους μαχαλάδες που ξεκινούν από χαμηλά κοντά στον Πρασιώτη και Αχελώο ποταμό με υψόμετρο περίπου 400m ανηφορίζοντας ως τα 1.200m με στολίδι τον Πλατανιά και τον υπέροχο νεραύλακα.

Συνοικισμοί

Ξεκινώντας από το χαμηλότερο (Παλιό Χορίγκοβο) με την μακεία βλάστηση (κουμαριές, ρύκια), ελιές και φυτά για ζεστά κλίματα, προχωράμε στο Γρύπελο Κερασιές, Σάτο, Μαχαλά, στην περιοχή Διάσελο, τον Πλατανιά στο Κέντρο και ψηλότερα από όλα τα 3 ελάτια .
Ο κάθε οικισμός με την ιδιαιτερότητά του βάζει τη δική του πινελιά στον καμβά του χωριού! Προέκταση του χωριού η κοιλάδα του Πλατανιά και τα αλπικά λιβάδια στη θέση Κεδράκια, εικόνες βγαλμένες από την Χάιντι…!

Ιστορικά Στοιχεία

Ο παλαιότερος οικισμός αναφέρεται ως Χορίγκοβο, ίχνη του οποίου συναντάμε σε διάφορα σημεία όπως Χαλέπιτα, Χαλίκι, Παναγιά καλλού. Πιθανώς ο οικισμός να υπήρχε από τα υστεροβυζαντινά χρόνια και ίσως στα χρόνια της Εικονομαχίας. Ως Χορίγκοβο αναφέρεται στην αφιερωτική σελίδα της μονής Δουσίκου Τρικάλων το 1.530μ.Χ μαζί με άλλα χωριά. Φαίνεται ότι το χωριό κατοικήθηκε μετά την επανάσταση του 1821 από οικογένειες κατατρεγμένων από σκλαβωμένα μέρη καθώς και από Ποιμένες και Σαρακατσάνους. Πολλές οικογένειες φτάσαν μέσω Λεοντίτου από Ήπειρο, Ακαρνανία, Θεσσαλία, και από το κατεστραμμένο Σούλι ήρθαν κι από το στράτευμα του Υψηλάντη στη Μολδοβλαχία. Φτάσαν για να στήσουν μια ελεύθερη μικρή πατρίδα στην απεραντοσύνη των Αγράφων.

Από επώνυμα που πλέον δεν υπάρχουν όπως Νησιώτης φαίνεται ότι βρήκαν καταφύγιο και κάτοικοι από τη νησιωτική χώρα αλλά και αντίστροφα οικογένειες όπως Χολέβας, Γραβάνης, Θεοδοσόπουλος μετοίκησαν στις αρχές του 1800 σε διπλανά χωριά (Σπυρέλο). Φαίνεται ότι το χωριό χρησιμοποιούνταν και ως χειμαδιά λόγω του ήπιου κλίματος.

Το χωριό ως το 1.881 μ. Χ. αποτέλεσε το έσχατο και προκεχωριμένο φυλάκιο του Ρωμαίικου και κείθαι μια δρασκελιά το Τουρκικό και ο Πλατανιάς ανάμεσα να χωρίζει αλλά και να ενώνει. Με τέτοια τοποθεσία και καταγωγή δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι κάτοικοι από τους Εθνικούς αγώνες. Με πρωτεύοντα ρόλο στις Επαναστάσεις των Θεσσαλικών Αγράφων στις δεκαετίες του 1850-1860 ως βάση, καταφύγιο και τόποι εξόρμησης ταυτόχρονα. Καθώς και στους υπόλοιπους απελευθερωτικούς αγώνες στελεχώνοντας τα περίφημα Συντάγματα Ευζώνων.

Χοριγκοβίτες που πήγαν Αμερική επέστρεψαν για να πολεμήσουν εθελοντικά για την πατρίδα 1912-1922. Ακολουθώντας το όραμα της πατρίδας και του κυβερνήτη το όνομα του οποίου έδιναν στα παιδιά τους. Ελασσόνα, Γιάννενα, Μακεδονία, Ουκρανία, Μ. Ασία…

Πέρασαν το Σαγγάριο και λίγο πριν το όνειρο γίνει πράξη προδοθήκαν για να γυρίσουν στα ψωμοτόπια τους φαρμακωμένοι μα πάντα πολεμώντας και πάντα αναφέροντας στον Πλαστήρα όπως παλαιότερα τον Κατσαντώνη. Και χρόνια μετά οι παππούδες μίλαγαν δακρυσμένοι για το Εσκίρ-Σεχίρ, τη Σμύρνη, την Πόλη, το Αφιόρ Καραχισάρ.
Και μαζί με τα κουρέλια και την πίκρα φέραν μόνον μαζί τους τις τραγικές αναμνήσεις αλλά και μια υπέροχη Σμυρναίικη μπαλάντα: “Ο ταχυδρόμος” που με την αξεπέραστη φωνή του Βλαχογιάννη τη διασκεύασαν και δικιά τους την έκαναν στα Αγραφιώτικα χωριά

Με ΦΕΚ 193/1928 μετονομάστηκε σε ΚΕΔΡΑ απότοκο του γνωστού και υπερπολύτιμου δέντρου που έβριθε στην περιοχή προσφέροντας πολύτιμες υπηρεσίες ως δομικό και ξυλογλυπτικό υλικό και χιλιάδες πασάλια του περίφραξαν τα μπατσατούρια του χωριού και φούρκες τα κλίματα να ανεβούν, τον πολύτιμο καρπό να δώσουν και καλόγηρους…., ξύλο αναιώνειο.
Το 1940 με τον ίδιο ενθουσιασμό συμμετείχαν στην Αλβανία, στο Ρούπελ και αργότερα συμμετείχαν στις ομάδες του Άρη, του Άθω, του Ναπολέοντα, πάντα για μια ελεύθερη Ελλάδα καταθέτοντας το δικό τους αίμα. Και ως ανταρτόπληκτοι ακόμη μιλούν για τους καταυλισμούς στον Καρβασαρά, στο Μουζάκι και αλλού, θύματα ενός άδικου εμφυλίου. Και ματαγύρισαν το 1950 να μαζέψουν τα χαλάσματα σπιτικό να ξαναστήσουν…

Δυστυχώς η ένδεια, ο εμφύλιος και κυρίως η κατολίσθηση του 1963 λόγω της δημιουργίας της λίμνης των Κρεμαστών οδήγησε πολλές οικογένειες στη φιλόξενη γη της Ελάτειας Λοκρίδος και αλλού… Απομεινάρια εκείνης της περιόδου οι θρυλικές παράγκες που στέγασαν προσωρινά τους κατοίκους. Αναφορές και ίχνη από παλιές εκκλησίες στις τοποθεσίες Παλαιοεκκλησιά, Άγιος Δημήτριος, Παναγιά, Πλατανιά, Χαλίκι και πιθανότατα και αλλού.

Αξιοθέατα και φυσικό περιβάλλον

Κεντρικός οικισμός: Φωλιασμένο στην αγκαλιά του Κρυ. Παλιά σπίτια άλλα ανακαινισμένα και άλλα ρημάδια, καλντερίμια, ολάνθιστες ρούγες με προεξέχοντα λουλούδια τις ορτανσίες! Στη θέση Ράχες νεόδμητος οικισμός με το σχολείο.

Με την εκκλησία “η Γέννηση του Χριστού” στο κέντρο μια υπέροχη βασιλικού ρυθμού κτίσμα του 1908 με προσωπική εργασία των κατοίκων και με υλικά που μεταφέρθηκαν από παλαιότερη εκκλησία από τη θέση “παλαιοεκκλησιά”. Σπίτια πετρόκτιστα σκεπασμένα με πλάκες φτιαγμένα από ηπειρώτες μαστόρους παλιά αλλά και ντόπιους μαστόρους άξιους συνεχιστές της τέχνης του χτισίματος

Από τα παλαιότερα σπίτια του χωριού. Ξεχωρίζει για την οχτάριχτη στέγη του, το χαγιάτι και το μονότοξο υπέρθυρο .

Και κοντά στον κεντρικό οικισμό ο δικός μας Πρόδρομος Πρασσιάς με το ξακουστό πανηγύρι του Αη Γιαννιού και το αυλάκι που παλιά ήταν ο δρόμος για τον Πρόδρομο και τα λιανοπαίδια δεν κόταγαν να διαβούν γιατί στο δεύτερο ρέμα νεράιδες καιροφυλαχτούσαν τη φωνή να τους πάρουν και για μια γριά μιλούσαν που ζητούσε βοήθεια από το γκρεμό. Και στη συνέχεια η Πρασσιά με το ξακουστό κυπαρίσσι του Κοσμά του Αιτωλού.

Θέση Μαχαλά: Όμορφος οικισμός με πέτρινες κατοικίες και την εκκλησία του Αγ. Γεωργίου σε θέση παλαιότερης, χτισμένη το 1946.Στην ίδια περιοχή υπάρχει η πασίγνωστη βρύση του Μαχαλά.

Νεραύλακας: Ο μεγαλύτερος σε μήκος (περίπου 4 χλμ.) στην ευρύτερη περιοχή, φυσική προέκταση του Πλατανιά, είναι αριστούργημα ανθρώπινης παρέμβασης πλήρως ενσωματωμένο στο φυσικό περιβάλλον. Αιχμαλωτίζοντας τα νερά του Πλατανιά στη θέση “Δέση” χρόνια επιμένει να κυλά άλλοτε αργά, άλλοτε βιαστικά, ταξιδεύοντας, ποτίζοντας και δημιουργώντας και ένα υπέροχο μονοπάτι για λυτρωτικές και νοσταλγικές πεζοπορίες. Ο νεραύλακας συνυπάρχει με την ιστορία του χωριού. Σε παλαιότερες εποχές αποτελούσε σημείο αναφοράς για ορθολογική διαχείριση του νερού και συντήρηση βάσει της έκτασης των αρδευόμενων χωραφιών.

Μακρινή εικόνα ο θεσμός του αυλακάρη, υπομονετικά περιμένει την πολιτεία και τους τοπικούς άρχοντες να το συντηρήσουν, να το αναδείξουν σε ένα μονοπάτι της “πονεμένης καρδιάς”…

Φαράγγι Πάργας: Κυλώντας ο Πλατανιάς ανάμεσα στους κάθετους γρανιτένιους βράχους των Αι Λιάδων σχηματίζει ένα από τα εντυπωσιακότερα φαράγγια του Ελλαδικού χώρου. Στην κατάντη και στην είσοδο με αφετηρία το κρεμαστό γεφύρι (δωρεά της οικογένειας Κωτούλα) συναντάμε ίχνη από παλιούς νερόμυλους και ίσως θεμέλια από πιθανολογούμενο τοξωτό γεφύρι επί Τουρκοκρατίας.

Για χρόνια οι αλαφροΐσκιωτοι διηγούνταν για το μουσαφίρη (ξωτικό καλό!) που έβλεπαν αργά στο μύλο της Πάργας.

Για τον Επισκέπτη

Ο πρόσφατα ανακαινισμένος ξενώνας με υπέροχη θέα στον Πλατανιά, 2 καφεμπακάλικα και 2 παραδοσιακές ταβέρνες εξασφαλίζουν μια άνετη διαμονή και διατροφή με αγνά προϊόντα του χωριού!

Αξίζει να ανακαλύψετε το πανέμορφο αυτό χωριό βγαλμένο από τα κείμενα του Γρανίτσα και του Παπαντωνίου. Θα λαγαρίσετε απ όλα τα σημεία του ορίζοντα από διαφορετικές εξίσου όμορφες διαδρομές καθιστώντας το κεντρικό προορισμό. Και αν αποστάσετε, τόσο η διαδρομή όσο και το Χωριό θα σας αποζημιώσουν!

Οι κάτοικοι θα σας καλωσορίσουν ζεστά, θα σας ρωτήσουν, θα μάθουν από πού και τίνος είστε, ακόμη και αν είστε από το Σουδάν!!

Θα σας εκμυστηρευτούν, θα σας αφηγηθούν, θα βγάλουν τον καημό της δύσκολης διαβίωσης και της χειμωνιάτικης μοναξιάς, θα σας κεράσουν και θα σας προκαλέσουν σε μια παρτίδα δηλωτής…
Και αν τυχόν πέσετε σε κάνα πανηγύρι, υποχρεωτικά θα σας σηκώσουν για μια γυροβολιά στον υπέροχο ρυθμό του κλειστού…!

Ακουρμαστείτε παλιές ιστορίες για μάγια, νεράιδες, παγανά, μύθους για κρυμμένους θησαυρούς… Με καμάρι θα σας πουν για τη συμμετοχή του Χορκοβίτη Τάκη στα τέλη του 19ου αιώνα στην απαγωγή της Ευδοκίας Αβέρωφ, κόρη του Βαρόνου Νικόλα Αβέρωφ γνωστή ως Βασίλω, αρχόντισσα από το γνωστό δημοτικό τραγούδι…

Θα σας μιλήσουν ακόμα για πολλά γιατροσόφια για τις αρρώστιες και τις σιρμές, για το γάλα γαϊδούρας που δίναν για το καρκαλέτσι (κοκίτης) για το μανόγαλο που δίναν για τον πονόματο μέχρι και τις νευροχειρουργικές επεμβάσεις (κρανιοανάτρηση) για την ‘’τρέλλα’’ (κύστες) στα ζώα που έκανε ο μπαρμπα – Γιώργος και πολλές οι δοξασίες (ξέταζαν) να μην μετράτε τα αστέρια το βράδυ γιατί θα βγάλετε βερβερίτσες, να μην λουζόσαστε την Κυριακή, να μην περνάτε κάτω από σκάλα, να μην πηδάτε πάνω από ξαπλωμένο, να μην αφήνετε ψαλίδι ανοιχτό και άλλα πολλά.

Και ως άλλοι Γαλάτες δε σκιάζονται και δεν ανατρομάζουν παρά μόνο από το κακό το μάτι. Αλλά και για αυτό βρήκαν πολλούς τρόπους αντιμετώπισης . το χαιμαλί , τη θαλασσιά τη χάντρα, το σκόρδο , το θυμίαμα και πολλούς τρόπους ξεματιάσματος και με διάβασμα και με αλάτι και με ευχές και με κουτάλι και με μέτρημα, επιστρατεύτηκαν για να ξορκίσουν το ‘’κακό’’. Κι η θεια η Πανάιω κάποτε η καλύτερη..

Αναζητείστε το χωριό όλες τις εποχές…. Καλοκαίρι για τη δροσιά και τα πανηγύρια,
Φθινόπωρο για την γλυκιά μελαγχολία του, τα κάστανα, την απόσταξη του τσίπουρου, Χειμώνα για τα χιόνια, την αναμμένη σόμπα, τις τσιγαρίδες, Άνοιξη για τον οργασμό της φύσης, τα μηνύματα της Λαμπρής, τα βελάσματα των αρνιών.

Ακόμη κι αν δεν βρείτε τη δική σας Ιθάκη, σίγουρα θα ανακαλύψετε έναν αμόλευτο, αυθεντικό προορισμό στη φιλόξενη γη των Αγράφων σ’ ένα από τα καθαρότερα μέρη της Ευρώπης. Χωριά σαν αυτό αποδεικνύουν ότι η ορεινή Ελλάδα δεν σταματά στην Αράχοβα , το Καρπενήσι και άλλους πολυδιαφημισμένους ορεινούς προορισμούς.

Αποσπάσματα από το Λεύκωμα του Συλλόγου Απανταχού Κεδριωτών

Στοιχεία Επικοινωνίας Συλλόγου: Τηλ: 6977000170 (Πρόεδρος- Παπατζίμας Κων/νος)

Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με τον Πρόεδρο της Τ.Κ. Κέδρων, κ. Βασιλείου Γεώργιο – τηλ: 6972890126